AMSTERDAM Beurs van Berlage
Op zondag 18 november ben ik als introducé met een groep Kunstgeschiedenis cursisten en andere geïnteresseerden van de Volksuniversiteit Geldrop een dag mee op stap naar Amsterdam gegaan. Het dagprogramma was met de trein naar Amsterdam, bezoek aan het vernieuwde Stedelijk Museum en bezoek plus rondleiding in de Beurs van Berlage. Van beide bezienswaardigheden zijn webgalleries gemaakt en online gepubliceerd, zodat de cursisten deze nog geruime tijd kunnen bekijken. Bekijk hier de foto’s van Stedelijk Museum en van Beurs van Berlage.
Helaas is het vroeg donker ’s avonds en bleek op lokatie dat tijdens de rondleiding er erg weinig verlichting beschikbaar was. Pech dat ik daar geen rekening mee had gehouden, anders had ik wel een statief meegenomen. Hierdoor zijn er wat minder geslaagde interieurfoto’s geslaagd, maar dat maakt het lang gewenste bezoek er niets minder waard om !
De Beurs van Berlage is een rijksmonument, gelegen aan het Damrak en Beursplein, Oude Brugsteeg en Beursstraat, in het centrum van Amsterdam, ontworpen door Hendrik Petrus Berlage. Het gebouw is tegenwoordig in gebruik als centrum voor exposities, congressen en andere bijeenkomsten. De Beurs van Berlage behoort tot de Top 100 der Nederlandse UNESCO-monumenten.
In de loop van de jaren ’70 van de 19e eeuw werd duidelijk dat Amsterdam behoefte had aan een nieuwe ‘Koopmansbeurs’. De bestaande Beurs van Zocher uit 1848 was, door de economische opleving, niet alleen te klein geworden, het gebouw, dat de bijnaam “het mausoleum” had, was ook qua stijl uit de mode geraakt. Het in 1876 ontworpen Centraal Station, tegenover de oude beurs, maakte dit nog maar eens duidelijk. De behoefte aan een nieuwe beurs in combinatie met het CS als nieuwe gateway tot de stad waren de aanleiding tot een lange discussie tussen de gemeente enerzijds, en ondernemers georganiseerd in de Kamer van Koophandel en architecten georganiseerd in Architectura et Amicitia anderzijds. …
De gemeente wilde zo min mogelijk geld uitgeven, de ondernemers wilden zo snel mogelijk een nieuwe beurs en de architecten, met A et A-voorzitter Jan Springer voorop, wilden een architectonisch hoogstandje, dat een plaats kreeg een groot stedenbouwkundig plan dat het CS met de Dam moest verbinden.
De beurs is stilistisch gezien moeilijk te plaatsen. Er zijn sporen van neoromaans en sterk vereenvoudigde Jugendstilkenmerken in te ontdekken (denk aan de invloeden van Gottfried Semper), terwijl het gebouw vooral ook wordt beschouwd als voorloper van zowel het Nieuwe Bouwen, als de Amsterdamse School — hoewel deze laatste richting deels ook een reactie op de strenge Beurs was. Feitelijk moet de Beurs als het gebouw gezien worden waarin de eerder al door Cuypers ingezette rationalisering (zowel Cuypers als Berlage waren sterk geïnspireerd door de ideeën van Viollet-le-Duc) definitief ‘kantelt’ naar het moderne. Om die reden duidt men Berlages stijl ook wel aan met rationalisme.
De Beurs van Berlage is in 1999 door de Union Internationale des Architectes op een lijst van de 1000 belangrijkste gebouwen van de twintigste eeuw gezet.
De eigendomsstructuur is in de zomer van 2008 vernieuwd : de Gemeente Amsterdam heeft de Beurs van Berlage overgenomen van het Stadsdeel Amsterdam-Centrum. Direct heeft de gemeente 75% van het bezit verkocht aan drie partijen: Rabo Bouwfonds, Amvest en De Key. De vier partijen zijn ieder voor 25% eigenaar. De nieuwe Beurs van Berlage Commanditaire Vennootschap heeft als doelstelling om het gebouw een (hernieuwde) invulling te geven, waarbij het draait om de kernbegrippen “maatschappelijk”, “creatief” en “cultureel”. Bovendien speelt de Beurs van Berlage een centrale rol in het 1012-project (opwaardering A’dam-centrum & De Wallen) en het Rode Loper-project (opwaardering Damrak-Rokin-Vijzelstraat)
